بند بهمن قدیمی ترین سد فعال ایران

مهمترین بنای باستانی جان دار در شهرستان کوار , سد تاریخی بند بهمن میباشد , که بنای آن به زمان هخامنشیان می‌رسد و قدیمیترین سد مورد استفاده در کشور‌ایران است . این بند در طول حدود بیست و پنج قرن سرفراز ایستاده و کشتگران و کشاورزان کواری هنوز هم رهین منت آن می‌باشند .

بند بهمن یکی سدهای مهم استان فارس به شمار میرود که در پنج کیلومتری غرب شهر کوار بر روی رودخانه قره آغاج در زمان هخامنشیان بنا شده‌است . بنا بر برخی منابع درازای بند به ۱۳۰ متر و ارتفاع آن در مرتفع ‌ترین نقطه به ۹ متر می ‌رسد . گردشگران تور شیراز برای دیدن این سد به ۵۸ کیلومتری شیراز میروند . چشم اندازهای کم نظیر و درخت های بلند و سرسبز بند بهمن باعث شده‌است که مردم در بهار و تابستان بیشتر از بقیه فصل‌ ها اینجا اتراق کنند و از طبیعت آن لذت ببرند .

بند بهمن که از جاذبه های گردشگری استان فارس است , برای بالا بردن سطح آب و انحراف جریان آن از روش کانالی به دشت کوار برپا شده‌است . مصالح مورد به کارگیری در سازه , قطعات سنگ ارگانیک کوهستان و ملات ساروج است . بند در محلی سازه شده که دو حرفه کوه به نیز نزدیک می شود ; به صورتی که جزء بند بر بدنه سنگی کوه و بخش دیگر آن بر بستر سنگی رودخانه قرار گرفته و همین دستور موجب استحکام و ماندگاری آن در طی تاریخ شده‌است . سیلاب‌ های شدید رودخانه بعداز برخورد با دماغه ‌ای که در مسیر سد وجود دارد , وارد مخزن پشت سد می ‌شود و در این جهت بخش قابل توجهی از سرعت و نیروی تخریبی خود را از دست می‌دهد .

مجرایی که آب سد را به دشت کوار منتقل می نماید , در کناره شرقی سد و در بدنه سنگی کوه احداث شده‌است . این آب پس از تأمین آب کارگاه قند , وارد دشت کوار شده و مورد به کار گیری حدود ۲۰ قریه قرار می‌گیرد . این بند همه دشت کوار را از دوراهی جهرم تا لبه رودخانه قره آقاج که در پانصد متری جنوب شهر کوار عبور می نماید , مشروب به وجود می آورد .

بند بهمن از لحاظ فنی بسیار با دقت تاسیس شده است ; به این صورت که انتخاب محل آن بصورتی بوده که از دو طرف به کوه متصل است و ضمناً حوضچه وقار آن طبیعی است و دست ساز نیست . ( در پشت سد ها همواره حوضچه هایی می سازند که آب سرریز سد که در آن می ریزد سبب تخریب اساس های سد نشود . ) حوضچه آرامش بند بهمن از کف پایین بند بهمن هشت متر ژرفا دارد .

این بند دوهزار و پانصد ساله , در طول تاریخ چندین بار توسط حکومتهای مختلف ایران مرمت شده‌است . آخرین مرتبه ای که در پیش از انقلاب بند بهمن تعمیر شده در سال ۱۳۲۶ بوده است . در سالهای اولیه بعداز انقلاب هم جهادسازندگی رویه تاج سد را با میلگرد و سیمان پوشاند . ولی در اثر فرسایش آب در حال حاضر سیمان رویه ساییده شده و میلگردها نمودار گشته است , ضمن این‌که دقت نشده که میلگرد در مسیر آب اکسید می شود و از بین می‌رود .